Rodzaj gramatyczny Wikipedia, wolna encyklopedia

Zagadnieniem dla zainteresowanych, którego zdecydowanie nie porusza się w szkole, jest podział rzeczowników na takie, które występują jednocześnie w kilku rodzajach gramatycznych. Część rzeczowników (najczęściej te, które zaczerpnięto z języków obcych) jest nieodmienna. Przykładami takich wyrazów jest salami, okapi, graffiti, safari, tabu, zebu, tofu, guru, euro, espresso, whisky, Los Angeles, Monako, Tokio, kakao, makao, boa i wiele innych. Warto wiedzieć, że nie tylko rzeczownik tworzy z przyimkiem wyrażenia przyimkowe.

Oznacza to, że rzeczownik ma określony rodzaj gramatyczny. Rzeczowniki można wobec tego podzielić na grupy ze względu na ich rodzaj, np. W liczbie pojedynczej rzeczownik ręcznik jest rodzaju męskiego i wobec tego należy do grupy rzeczowników rodzaju męskiego, encyklopedia jest rodzaju żeńskiego, a krzesło – rodzaju nijakiego.

odmiana ↑

Gramatyczny rodzaj, osobowość czy żywotność często nie zależy od stanu faktycznego, czyli trup jest traktowany jako rzeczownik żywotny, a szampan bywa odmieniany jako męskozwierzęcy89. Rodzaj gramatyczny – kategoria gramatyczna, która wyznacza podział rzeczowników na kilka grup. Ciekawostką może być fakt, że w przeszłości, jeszcze za czasów Twoich dziadków, nie odmieniało się wyrazów studio i radio. Jednak w związku z tym, że język żyje i tak naprawdę to jego użytkownicy wpływają na jego kształt, od kilkudziesięciu lat słowniki podają formy odmiany, np. Pierwsza z nich dotyczy osób, druga zwierząt, a trzecia rzeczy martwych.

Rzeczownik od podstaw

W języku angielskim przyjmuje ona końcówkę -ing (wait – waiting, czekać – czekanie). Rzeczowniki odprzymiotnikowe pochodzą, jak sama nazwa mówi, od przymiotników. Są to zazwyczaj rzeczowniki abstrakcyjne, takie jak chwiejność, wierność czy trwałość.

Zdolność tę mają również przymiotniki, przysłówki, liczebniki oraz zaimki. Fiszki pozwalające przećwiczyć wskazywanie rzeczownika oraz przypadka i liczby. Jeśli masz kłopot z zapamiętaniem przypadków, skorzystaj z fiszek oraz testów. Po lewej stronie pod przyciskiem „Opcje” możesz modyfikować fiszki (np. usuwając lub dodając dźwięk bądź odpowiadając przez nazwę bądź przypadek). Hasło do wejścia na trzy poniższe strony brzmi „przypadki” (pisane małymi literami). Rzeczownik, w przeciwieństwie do czasownika nie odmienia się przez osoby, a jedynie przez rodzaje.

Forma gramatyczna rzeczownika – jak ją określić?

Klasyfikacja uproszczona pozwala na ujednolicenie nazw rodzajów dla rzeczowników i innych części mowy i jest powszechnie stosowana w szkołach. Dla przymiotnika i niektórych innych części mowy rodzaj jest w wielu językach (także w polskim) kategorią fleksyjną, co oznacza, że przymiotnik odmienia się przez rodzaje. Posiada więc na przykład formę rodzaju męskiego (duży), żeńskiego (duża), nijakiego (duże), męskoosobowego (duzi) i niemęskoosobowego (duże). Przymiotnik dopasowuje się pod względem rodzaju do określanego przez siebie rzeczownika (np. duży ręcznik, duża encyklopedia, duże krzesło, duzi ludzie, duże dzieci – zob. związek zgody). W języku włoskim jest ich niewiele, natomiast w języku rumuńskim stanowią bardzo liczną i otwartą grupę, którą zwykle opisuje się jako trzeci rodzaj. Rzeczownik w języku polskim odmienia się przez przypadki i liczby.

Rodzaje

Istnieje również podział na rzeczowniki abstrakcyjne i konkretne, te zaś podzielone są na żywotne i nieżywotne, osobowe i nieosobowe. Nie ma zaś tu znaczenia osobowość – rodzaj męskoosobowy i rodzaj męski żywotny nieosobowy mają tę samą, wspólną formę. W holenderskiej odmianie niderlandzkiego, szwedzkim i duńskim przeciwstawia się rodzaj nijaki i utrum (inaczej rodzaj wspólny, męsko-żeński, Rodzaje rynków finansowych i ich organizacja nienijaki lub ogólny). Liczby wyróżniamy dwie – pojedynczą i mnogą, zaś pytań siedmiu przypadków musisz się nauczyć. Poniżej znajdziesz tabelę z przypadkami i odmienionym w obu liczbach rzeczownikiem spacer. Poniżej znajdziesz gry sprawdzające, czy potrafisz odróżnić rzeczowniki od pozostałych części mowy.

• Klasyfikacja uproszczona pozwala na ujednolicenie nazw rodzajów dla rzeczowników i innych części mowy i jest powszechnie stosowana w szkołach.
• Poniżej znajdziesz tabelę z przypadkami i odmienionym w obu liczbach rzeczownikiem spacer.
• Gramatyczny rodzaj, osobowość czy żywotność często nie zależy od stanu faktycznego, czyli trup jest traktowany jako rzeczownik żywotny, a szampan bywa odmieniany jako męskozwierzęcy89.
• Z kolei w liczbie mnogiej rzeczownik ręczniki jest rodzaju niemęskoosobowego, a ludzie – męskoosobowego.
• Przykładami takich wyrazów jest salami, okapi, graffiti, safari, tabu, zebu, tofu, guru, euro, espresso, whisky, Los Angeles, Monako, Tokio, kakao, makao, boa i wiele innych.

Pierwszy z nich może budzić wątpliwości z gatunku ,,kiślu czy kisielu”, natomiast drugi stanowi bardzo popularny błąd. Osoby go popełniające zamieniają końcówkę -om na -ą, przez co powstaje słowo zupełnie niewystępujące w języku polskim, a w niektórych przypadkach celownik liczby mnogiej przekształca się w narzędnik liczby pojedynczej (klasom – klasą). Jest to absolutnie błędna praktyka, nad którą należy pracować. W języku polskim znaczenie ma zarówno żywotność, jak i osobowość. Rzeczowniki żywotne to z reguły te, które oznaczają istoty żywe, pozostałe są nieżywotne.

• Rzeczowniki osobowe to z reguły te, które oznaczają osoby, pozostałe są nieosobowe.
• Rzeczownik, w przeciwieństwie do czasownika nie odmienia się przez osoby, a jedynie przez rodzaje.
• Rzeczowniki żywotne to z reguły te, które oznaczają istoty żywe, pozostałe są nieżywotne.
• Zagadnieniem dla zainteresowanych, którego zdecydowanie nie porusza się w szkole, jest podział rzeczowników na takie, które występują jednocześnie w kilku rodzajach gramatycznych.

Rzeczownik – odmiana, rodzaje i podział. Przez co odmienia się rzeczownik?

Z kolei w liczbie mnogiej rzeczownik ręczniki jest rodzaju niemęskoosobowego, a ludzie – męskoosobowego. Rzeczownik nie odmienia się przez rodzaje (np. nie istnieje forma żeńska rzeczownika ręcznik). Rodzaje rzeczownika w liczbie pojedynczej i mnogiej klasyfikuje się niezależnie. Zwykle trzy rodzaje – męskoosobowy, męski żywotny nieosobowy oraz męski nieżywotny – klasyfikuje się w liczbie pojedynczej wspólnie jako po prostu rodzaj męski.

Forma ,,domy” pojawia się zarówno w mianowniku, jak i bierniku oraz wołaczu. Nie jest to przywitanie ani wykrzyknienie, więc wiemy już, że ostatni przypadek na pewno nie jest odpowiedzią na to pytanie. Pod linkiem znajdziesz formularz, dzięki któremu przećwiczysz określanie kategorii rzeczownika. Pamiętaj, by w zależności od rzeczownika zaznaczyć dwie, trzy lub maksymalnie cztery odpowiedzi.

Jest to zupełnie inna sytuacja niż w innych językach, gdzie rzeczownik jest nieodmienną częścią mowy lub jego odmiana dotyczy jedynie rodzajników i samej liczby mnogiej w podstawowej formie. Polskie rzeczowniki odmieniają się przez przypadki w liczbie pojedynczej zgodnie z poniższym schematem. Wyrazy te odmieniają się przez trzy rodzaje w liczbie pojedynczej (męski, żeński, nijaki) oraz dwa w liczbie mnogiej (męskoosobowy, niemęskoosobowy). Rzeczowniki mogą mieć rodzaj męski, żeński lub nijaki. By przyporządkować dany wyraz do konkretnego rodzaju należy poprzedzić go zaimkiem wskazującym ten, ta lub to. W liczbie mnogiej rzeczownik ma rodzaj męskoosobowy lub niemęskoosobowy.

W drugim quizie sprawdzisz, czy potrafisz odpowiednio pogrupować rzeczowniki. Najlepiej zacząć od określenia, w jakim przypadku jest rzeczownik, czy jest w liczbie mnogiej czy pojedynczej. Niektóre rzeczowniki w języku polskim nie podlegają odmianie przez przypadki. Wśród przykładów można wymienić kiwi, bikini, taxi. Rodzaj gramatyczny to właściwość rzeczownika, która decyduje o formie fleksyjnej innych części mowy wchodzących z nim w związki wyrazowe – przymiotników, zaimków, czasowników, liczebników i imiesłowów przymiotnikowych. Podczas szukania przypadku, przez który został odmieniony konkretny rzeczownik i uzyskał on daną formę, należy skupić się głównie na pytaniach zarezerwowanych dla każdego z nich.

Odmiana przez przypadki – deklinacja

Rzeczowniki osobowe to z reguły te, które oznaczają osoby, pozostałe są nieosobowe. Rzeczowniki rodzaju męskiego dzielą się na grupy zgodnie z ich żywotnością lub osobowością. W języku polskim niektóre rzeczowniki nie mają liczby pojedynczej (fachowo nazywa się je singulare tantum) lub mnogiej (plurale tantum). Wśród tysięcy polskich rzeczowników można wyróżnić także takie, które pochodzą od konkretnych część mowy. Najczęściej są to rzeczowniki odczasownikowe, czyli gerundia oraz odprzymiotnikowe. Pierwsza grupa powstaje poprzez dodanie przyrostka -nie lub -cie do czasownika w bezokoliczniku z ,,odciętą” literą ,,ć”.